Dat bouwen niet zonder risico’s is, is al duizenden jaren bekend. Een van de oudst bekende wetboeken – de codex van de Babylonische koning Hammurabi uit 1775 voor Christus – bevat al regels rond de aansprakelijkheid voor constructiefouten. In de eeuwen daarna is bouwen alleen maar complexer geworden. Het vraagt om de inbreng van veel verschillende specialisten. En hoe complexer iets is, hoe meer kans dat er iets mis gaat.

In deze column legt Arjan Hendriksen uit hoe je als opdrachtgever, architect en (onder)aannemer kostbare en tijdrovende missers voorkomt. Hendriksen is manager risicobeheersing bij Interpolis.

Benut de expertise van je verzekeraar

Je verwacht het misschien niet, maar verzekeraars van bouwprojecten hebben specialisten in dienst die precies weten hoe je een bouwplan moet beoordelen. Deze bouwkundig ingenieurs hebben kennis van en ervaring met schades in het bouwproces en kunnen je goed adviseren om dezelfde fouten te voorkomen. Nog voor een spa de grond in gaat, kunnen ze zo al veel schade en tijdverlies voorkomen. In een volgende column vertel ik daar meer over.

Systeemaanpak

Tijdens de bouw kan zoveel mis gaan dat het ondoenlijk lijkt om elk risico in kaart te brengen. Laat staan dat je voor elk risico preventieve maatregelen kunt nemen. Ik zeg met nadruk ‘lijkt’ want als je systematisch te werk gaat, kun je heel ver komen. Een ‘nul fouten project’ komt hiermee dichterbij. Ik zal uitleggen hoe een dergelijk systeem werkt. Je bent er niet veel tijd mee kwijt en de kans dat je iets over het hoofd ziet, wordt een heel stuk kleiner.

Verdeel risico’s over categorieën

Wanneer je de risico’s op en rond de bouw onderverdeeld in verschillende categorieën, kun je gerichter en makkelijk nadenken over mogelijke gevaren. Zoek per categorie iemand met specifieke kennis en ervaring om met je mee te denken. Denk bijvoorbeeld aan de volgende thema’s:

Vervoer en transport

Tijdens de voorbereiding en de uitvoering van de bouw wordt en af- en aangereden door auto’s, busjes en – zware – vrachtwagens. Vorm je zelf een beeld wat daarbij mis kan gaan. Denk aan laad- en lossituaties met weinig ruimte en beperkt uitzicht, het rijden op een onverhard bouwterrein, bereikbaarheid van het bouwterrein, het rijden naar onbekende bestemmingen.

Stel jezelf vragen als: ‘Is de aansprakelijkheid voor schade aan eigen, gehuurde of geleasete voertuigen goed geregeld? Hoe zit het met voertuigen van bezoekers, personeel en passanten?’. Zie ook mijn column over wagenparken.

Letselschade

De meeste ongevallen in de bouw zijn het gevolg van uitglijden, struikelen of vallen. Andere, veel voorkomende risico’s zijn vallende voorwerpen, diepe geulen, kuilen en gaten en schadelijk lawaai. Maak een lijst van risicovolle situaties en plan het gebruik van veiligheidsmaatregelen in. Variërend van deugdelijke trappen en ladders, persoonlijke beschermingsmiddelen tot afzetmateriaal en waarschuwingsborden. Actueel is ook stofvrij werken in de bouw. Zie hiervoor de Whitepaper van Interpolis.

Ongelukken – klein en groot – zorgen altijd voor vertraging en mogelijk ook tot schadeclaims. Om maar niet te spreken over de impact die het kan hebben op personeelsleden. Investeren in preventie betaalt zich dan ook dubbel en dwars terug. Veel maatregelen kosten niet eens geld.

Denk aan het direct opruimen van gereedschap, materiaal, puin en afval. Het vastzetten van losse snoeren zodat niemand erover kan struikelen en het goed stapelen van materialen zodat het niet kan omvallen. Het klinkt allemaal vanzelfsprekend maar door tijdsdruk of onverschilligheid gebeurt het heel vaak niet. Spreek mensen daarom aan op hun (on)veilige gedrag. Veilig moet de norm zijn.

Materiaal- en constructiefouten

Wat aan de tekentafel is bedacht, blijkt in de praktijk niet altijd even praktisch of haalbaar. Aanpassingen van het bouwplan kunnen hierdoor nodig zijn. Doe dit als aannemer nooit op eigen houtje maar overleg met de opdrachtgever en/of de architect.

Check daarnaast altijd de reputatie van (onder)aannemers. Hebben ze ervaring met het werk dat je wilt laten uitvoeren? Waren eerdere opdrachtgevers tevreden? Zijn ze vakbekwaam? Je moet ze kunnen vertrouwen want je kunt niet overal met je neus bovenop staan. Maak er ook een routine van om geleverde materialen te controleren. Is de kwaliteit in orde? Is het materiaal onbeschadigd?

In Florida is rond 2010 enorme schade ontstaan door gebruik van inferieure bouwblokken. Deze bevatten teveel formaldehyde en waterstofsulfide. In combinatie met hoge luchtvochtigheid ontstond enorme corrosie. Leidingen en kranen roestten letterlijk de muur uit.

Milieuschade

Natuurlijk wil je schade aan de natuur en gevaar voor mens en dier voorkomen. Bedenk daarom vooraf hoe gevaarlijke stoffen worden aangevoerd, gelost, gebruikt en opgeslagen. Lees hiervoor mijn column Zo voorkom je vergiftiging, explosie en ander onheil.

Criminaliteit

Kostbare materialen, machines en apparatuur zijn een gewild doelwit van criminelen. Denk daarom goed na over de beveiliging van de bouwplaats en de opslag van materialen en apparatuur. Meer over het voorkomen van diefstal lees je hier.

Wil je meer weten? In het dossier Risicoinzicht en preventie zitten nog meer columns die van belang zijn voor de bouw. Heb je een specifieke vraag? Stuur dan een e-mail naar [email protected].

Arjan Hendriksen is manager risicobeheersing bij Interpolis. In een reeks bijdragen laat hij bedrijven zien hoe ze doordacht kunnen omgaan met risico’s. Interpolis is partnerexpert van Z24.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl